Soms is een aanmaning, een ingebrekestelling of een minnelijke invordering per gerechtsdeurwaarder niet voldoende om betaling van je klant te verkrijgen. Dan rest er je nog maar één middel: de rechtbank. Maar hoe begin je daaraan?
Eerst en vooral moet je weten bij welke rechter je moet aankloppen. De bevoegdheid van de rechter is tweeledig: de territoriale bevoegdheid (welk land, welk arrondissement, welk kanton,…) en de materiële bevoegdheid (de vrederechter, de rechtbank van koophandel, de arbeidsrechtbank,…). Hoe bepaal je welke rechter bevoegd is?
Territoriale bevoegdheid
In tegenstelling tot de materiële bevoegdheid van de rechtbank, kan de territoriale bevoegdheid van een rechtbank tussen partijen contractueel worden bepaald. Kijk dus eerst na of je met je contractpartij hierover geen afspraken hebt gemaakt. Deze afspraken kunnen bijvoorbeeld jouw algemene voorwaarden of de algemene voorwaarden van de andere partij zijn. Als beide partijen algemene voorwaarden hebben, dient eerst te worden nagegaan, welke van de twee van toepassing zijn (zie advies over “conflicterende algemene voorwaarden”).
Indien er geen afspraken zijn gemaakt, kan de eiser (jij dus) in principe kiezen uit de volgende mogelijkheden (artikel 624 van het Gerechtelijk Wetboek):
- De rechter van de woonplaats van de verweerder of één van de verweerders; dit is het meest billijke en rechtvaardige aangezien de eiser, zolang de juistheid van zijn standpunt niet bewezen is, de verweerder zo weinig mogelijk last moet berokkenen. Onder woonplaats moet worden verstaan (i) voor natuurlijke personen: daar waar de persoon in het bevolkingsregister is ingeschreven en zijn hoofdverblijfplaats heeft; (ii) voor rechtspersonen: de administratiezetel op het ogenblik van de dagvaarding. Het moet echter wel om de werkelijke zetel gaan, niet om een fictieve zetel; het is dus niet altijd de zetel die in de statuten vermeld staat;
- De rechter van de plaats waar de verbintenissen waarover het geschil loopt, of een ervan, zijn ontstaan of waar zij worden, zijn of moeten worden uitgevoerd;
- Voor de rechter van de woonplaats gekozen voor de uitvoering van de akte. Dit is het geval als een der partijen een woonstkeuze heeft gedaan;
- Voor de rechter van de plaats waar de gerechtsdeurwaarder heeft gesproken tot de verweerder in persoon, indien noch de verweerder, noch, in voorkomend geval, een van de verweerders een woonplaats heeft in België, of in het buitenland.
Let op: in geval van faillissement en WCO (het vroegere gerechtelijk akkoord) gelden andere regels. Ook als je bewarend beslag wil leggen, gelden andere regels.
Voor geschillen in België kan je de territoriale bevoegdheid van de rechter opzoeken aan de hand van de postcode op http://www.juridat.be/kantons/kantons.htm.
Als je werkt met klanten in het buitenland, moet je eerst nagaan welk recht van toepassing is op je overeenkomst. Dat is immers niet noodzakelijk het Belgische recht.
Materiële bevoegdheid
De materiële bevoegdheid van de rechter kan niet contractueel bedongen worden.
- De vrederechter neemt kennis van alle eisen waarvan het bedrag 1.860 EUR niet te boven gaat (artikel 590 GerW). De beroepsprocedure gebeurt voor de rechtbank van eerste aanleg.
- De rechtbank eerste aanleg neemt kennis van alle eisen die bij haar aanhangig worden gemaakt ongeacht de waarde ervan, het voorwerp en de hoedanigheid van de partijen (art. 568, 1e lid GerW). De beroepsprocedure gebeurt voor het hof van beroep.
De rechtbank van koophandel is niet bevoegd aangezien vertalingen geen daden van koophandel zijn als beschreven in artikel 2 van het wetboek van koophandel.
OK, nu weet ik welke rechter mijn zaak zal behandelen in de welke rechtbank, maar hoe begin ik er dan aan?
Een hoofdeis wordt ingeleid per dagvaarding. Het is mogelijk in bepaalde gevallen om vrijwillig te verschijnen of een geding in te leiden bij verzoekschrift op tegenspraak.
De dagvaarding
Dagvaarden vereist de tussenkomt van een gerechtsdeurwaarder. Dat kost uiteraard geld, maar je kan de kosten van de procedure terugvorderen van de tegenpartij. Als je door de rechter in het gelijk wordt gesteld, zal deze de tegenpartij bevelen dit aan jou terug te betalen. Let op: een rechter kan niet toekennen wat je niet gevorderd hebt! Zorg er dus voor dat je vordering (inclusief alle kosten) volledig is. Als je gebruik maakt van een advocaat, kan je ook rechtsplegingsvergoeding eisen. De hoogte van de rechtsplegingsvergoeding is afhankelijk van de eis die je stelt in de inleidende dagvaarding.
Wat moet je doen?
Je voorziet de gerechtsdeurwaarder van de nodige informatie. Je levert bewijs van een overeenkomst, bewijs van ingebrekestelling, adresgegevens enz. De gerechtsdeurwaarder zal je bijstaan in dit proces. De gerechtsdeurwaarder is aansprakelijk voor beroepsfouten dus hij/zij heeft er alle belang bij dit zorgvuldig te doen. De gerechtsdeurwaarder zal de zaak ook op de rol plaatsen. Lees de dagvaarding dus grondig. Er staat immers in wanneer je waar moet verschijnen.
De vrijwillige verschijning
Partijen kunnen ook vrijwillig verschijnen. De vrijwillige verschijning is vorm- en sanctieloos. Vrijwillige verschijning is enkel mogelijk in eerste aanleg (dit betekent de behandeling van de zaak in eerste aanleg, niet de beroepsprocedure, dat kan dus ook voor het vredegerecht zijn). Het is best hiervoor te bellen naar de griffie van de desbetreffende rechtbank.
Moet je een advocaat nemen?
Je moet geen advocaat nemen. Je mag zelf je conclusies en verweermiddelen voordragen, tenzij de wet anders bepaalt (bijvoorbeeld in cassatie) of tenzij de rechter van oordeel is dat je “door drift of onbedrevenheid” niet in staat bent dit zelf te doen (artikel 758 GerW).
Volgens artikel 728 §1 GerW dienen personen op het ogenblik van de rechtsingang en later in persoon of bij advocaat te verschijnen.
Voor de vrederechter mag je ook vertegenwoordigd worden door je echtgeno(o)t(e) of een bloed- of aanverwant die een schriftelijke volmacht houdt en door de rechter wordt toegelaten.
Nu heb ik een gunstig vonnis en mijn tegenpartij betaalt nog steeds niet. Wat nu?
Nu kan je naar de gerechtsdeurwaarder voor een “gerechtelijke” invordering. Een vonnis is immers een uitvoerbare titel. De kosten van de uitvoering worden verhaald op de tegenpartij.