Naast deze twee schriftelijke getuigenissen vindt u hieronder en op het YouTube-kanaal van de BKVT vijf interviews van conferentietolken in een video.
Het zit de conferentietolken niet mee de laatste tijd. Niet alleen zagen ze in maart hun inkomsten kelderen door de eerste lockdown, ook de tweede lockdown hakt er diep in. De BKVT lobbyt bij de verschillende overheden om de tolken een hart onder de riem te steken en hen de erkenning te geven die ze verdienen: ook hun werkgebied valt immers stevig ten prooi aan de verlamming van de evenementsector.
Hanne Anseeuw is een jonge conferentietolk. Ze rondde haar studies af in 2015 en werkt sinds 2017 voltijds als zelfstandig tolk. Pascal De Cubber is een doorgewinterde tolk die al in 1990 zijn eigen zaak uit de grond stampte. Beiden zijn erg enthousiast over hun vak en spreken met veel overtuiging over hun passie voor talen en hun beroep, hoe ze hun klanten in de loop der jaren hebben bijgebracht wat tolken precies inhoudt, over de moeite die het hen kostte een eigen klantenbestand op te bouwen en om respect af te dwingen voor wat ze doen.
Toen we hen vroegen hoe zij hun professionele toekomst pakweg een jaar vóór corona hadden ingeschat, kunnen we stellen dat ze eerder positieve vooruitzichten koesterden. De agenda’s zaten goed vol, de toekomst zag er vrij rooskleurig uit. Het besef dat de digitalisering toen al was ingezet was er zeker, maar tolken zouden waarschijnlijk niet snel overbodig worden. Hanne richtte in 2017 zelfs een commanditaire vennootschap op omdat de zaken goed liepen. Ook bij Pascal liepen de opdrachten vlot binnen, ook al maakte hij zich wel zorgen over hoelang het beroep nog zou blijven voortbestaan in zijn huidige vorm, naar analogie met de snelle evolutie van machinevertalingen binnen de vertaalwereld. Hij merkte ook op dat de normen en verwachtingen van klanten alsmaar meer verschuiven wat betreft vertalingen. Pascal vertelt: ”Ik vraag me af of de steeds verdere ontwikkeling van spraakherkennings- en vertaalsoftware het op termijn mogelijk zal maken om machines simultaan te laten tolken.” Toch ziet hij, alvast in de komende tien jaar, de menselijke tolk nog niet meteen door een machine worden vervangen.
In maart 2020 werd de eerste lockdown afgekondigd. Het regende annulaties in de daarop volgende maanden. Veel klanten hadden hier geen pasklaar antwoord op en moesten zich eigenlijk nog beginnen te informeren over de online mogelijkheden. Dit zorgde in het begin voor ongerustheid bij de tolken, ook al bleven ze er optimistisch bij dat het allemaal wel goed zou komen in het najaar. Pascal voegt echter toe: “Ik voelde meteen dat deze situatie wellicht (veel) langer zou duren dan velen toen verwachtten en hoopten.” Klanten begonnen zich met de tijd wel beter aan te passen en kozen meer voor digitale oplossingen, ook al kon/kan dit het echte werk niet volledig vervangen.
Ook al waren juni, september en begin oktober heus geen slechte werkmaanden, vanaf midden oktober begon de stortvloed aan annulaties opnieuw. Op de vraag of deze tweede golf en misschien nog een derde onherstelbare schade zal aanrichten aan de sector, ook post-corona, zijn de tolken het roerend met elkaar eens: “Het wordt nooit meer zoals vroeger, maar een crisis biedt ook altijd nieuwe opportuniteiten.” Het geloof heerst dat de tolken hier met dynamiek en flexibiliteit sterk kunnen uitkomen. De digitale weg is echter wel noodgedwongen ingeslagen. Dit heeft zijn voordelen (minder fileleed, minder gejaagdheid, nieuwe mogelijkheden zoals tolken voor grote webinars met +500 deelnemers, meer “tijd om aan woordenlijsten te werken, te oefenen, te mediteren”, kortom, zaken die de vaardigheden van een tolk ten goede komen…).
Deze situatie biedt echter ook tal van nadelen: kinderen op de achtergrond die lawaai maken, niet elke tolk heeft een geschikte stille aparte ruimte thuis, crashende platformen van de klant, het gemis van de stilte en het respect onder de collega’s en de persoonlijke contacten in de cabine en van de authentieke conferentiesfeer in de zaal, slechte wifiverbindingen, technische problemen zonder een technicus in de buurt, gepiep en gekraak, mensen die geen koptelefoon gebruiken… Beide tolken zijn er zich absoluut van bewust dat RSI ook voordelen inhoudt, maar zijn het er anderzijds ook over eens dat mensen sociale dieren zijn en elkaar ook af en toe eens fysiek willen ontmoeten. Ze stellen terzelfder tijd ook vast dat de meeste bedrijven nog niet echt klaar zijn voor een correcte implementatie van afstandstolken. Daar schuilt een terechte angst, want dit kan de kwalitatieve dienstverlening ernstig belemmeren.
In de eerste lockdown werd aangekondigd dat de getroffen sectoren een beroep konden doen op bepaalde maatregelen en premies zoals de hinderpremie, het overbruggingsrecht en de compensatiepremie. Onze tolken kregen in de eerste lockdown een aantal bedragen toegekend en uitgekeerd, maar zijn ook bang deze onterecht te moeten teruggeven en vinden dat ze te hoog worden belast. “De frustratie dat bepaalde zelfstandigen uit andere sectoren door een cumul van de premies meer verdienden dan door te werken, zit ons hoog.” Uiteindelijk primeert de trots van de conferentietolk die graag wil werken en professioneel voor de dag wil komen. Met de tweede lockdown is het voor de tolken in tegenstelling tot de eerste een pak minder duidelijk waarop je nog recht hebt als tolk. De maatregelen van nu worden als erg beperkend ervaren en zeer restrictief qua cumulerende criteria. De tolken hebben de indruk dat het systeem voor zelfstandigen die een fysieke zaak uitbaten, zoals bijvoorbeeld kappers of horecapersoneel, duidelijker is. Met de tweede lockdown is de NACE-code van onze sector bovendien niet meer opgenomen in de lijst van de getroffen beroepen. Hanne verhuisde ook onlangs naar Wallonië. “Ik moet daar opnieuw het bos door de bomen zien te vinden in de gewestelijke toekenningsregels van de premies.”
De bezorgdheid rijst ook wie de put van al die uitkeringen en premies op lange termijn zal vullen. U raadt het al, de belastingbetaler. De tolken pleiten voor een strenge maar rechtvaardige controle van de toekenning van de premies om fraudeurs op te sporen en hekelen het onbeschermde kader waarin tolken moeten werken als zogenaamde vrije beroepers; in tegenstelling tot artsen, notarissen, advocaten en architecten die wél erkenning en bescherming krijgen.
De BKVT kan zeker nog een grotere rol spelen bij de sensibilisering, ook al heeft de vereniging niet de sterkte van een vakbond die zich met stakingsacties en dreigementen kan afzetten tegen een directie. De BKVT heeft een moeilijke rol omdat zij solidariteit moet creëren binnen een beroepscategorie waarin de meeste mensen als freelancers en concullega’s nog erg binnen hun eigen vakje werken. Toch heeft de BKVT al heel wat lobbywerk voor haar rekening genomen en zal zij zich blijven inzetten om de conferentietolken te verenigen en te beschermen.
Interview: Sébastien Devogele
Tekst: Helena Vansynghel
Pascal De Cubber: https://www.cbti-bkvt.org/annuaire/profil/pascal-de-cubber
Hanne Anseeuw: https://www.cbti-bkvt.org/annuaire/profil/hanne-anseeuw
Catherine [FR]
Anne-Sophie [FR]
Gaby [EN]
Yves [NL]
Veerle [NL]